Historia 800 lat odpustu Porcjunkuli rozpoczyna się w 1216 roku, kiedy to św. Franciszek modlił się w tym maleńkim kościółku, nazywanym przez siebie kościołem Matki Bożej Anielskiej, choć był on wzniesiony pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny z Doliny Jozafata. Według podania kapliczkę mieli ufundować bowiem pielgrzymi wracający z Ziemi Świętej, którzy przywieźli stamtąd grudkę ziemi z grobu Matki Bożej, który – jak wierzono – miał znajdować się w Dolinie Jozafata w Jerozolimie. Tytuł Najświętszej Maryi Panny Anielskiej przylgnął do niego jednak na dobre, a wielu ludzi mówiło, że słuchać w nim anielskie śpiewy… Z pewnością nie była to jedynie legenda, gdyż twierdził tak również sam Biedaczyna z Asyżu. Tam też – zatopiony w kontemplacji Boga i trwający w skupieniu duszy – doznał on wizji i usłyszał głos:
Czego pragniesz, Franciszku, dla zbawienia duszy?
Na co Mąż Boży opowiedział:
Najświętszy Ojcze, jakkolwiek jestem człowiekiem ubogim i wielkim grzesznikiem, to proszę Cię, aby wszyscy, którzy, skruszeni i rozgrzeszeni w sakramencie spowiedzi świętej, przybędą w pielgrzymce do tego oto kościoła, otrzymali odpust zupełny, z odpuszczeniem im wszystkich ich win!
Chrystus Pan odrzekł Swemu pokornemu słudze:
To o co prosisz, Bracie Franciszku, jest wielkim przywilejem jednak większe jeszcze otrzymasz. Przyjmuję zatem Twoją prośbę, lecz poproś o potwierdzenie tego przywileju mojego Wikariusza na ziemi, w moim imieniu dla tego odpustu.
Tak też uczynił Franciszek, uzyskując zatwierdzenie odpustu u papieża Honoriusza III.
Początkowo można było go uzyskać jedynie w tym niewielkim kościółku, odbudowanym przez św. Franciszka (który uważał za kolebkę Zakonu). Kolejne wieki przynosiły rozszerzenie możliwości zyskania w dniu 2 sierpnia odpustu Porcjunkuli. W 1480 r. papież Sykstus VI rozciągnął ten przywilej na wszystkie kościoły I i II Zakonu Franciszkańskiego (ale jedynie dla członków Zakonu franciszkańskiego). Natomiast w 1622 r. Grzegorz XV objął nim także ludzi świeckich. I tak kolejni papieże potwierdzali ten przywilej aż do 1967, gdy Paweł VI swoją konstytucją apostolską Indulgentiarium Doctrina uczynił to kolejny raz. Odpust zupełny można odtąd uzyskać w każdym kościele franciszkańskim na świecie oraz w każdym kościele parafialnym pod zwykłymi warunkami:
- pobożne nawiedzenie tegoż kościoła
- odmówienie modlitwy Ojcze nasz oraz Wyznania Wiary
- przystąpienie do sakramentu pokuty i pojednania
- przyjęcie Komunii świętej
- modlitwa według intencji Ojca Świętego
- brak przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, nawet powszedniego
Odpust zupełny można ofiarować za siebie lub za osobę zmarłą.
