Życie pokuty to nic innego jak życie chrześcijańskie. W swej istocie jest to bowiem biblijna metanoia – nawrócenie. Każdy, kto żyje Ewangelią, wybrał właśnie tę drogę. Jezus Chrystus rozpoczynając Swą publiczną działalność wołał: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię!” (por. Mk 1, 15).
Człowiek bez Boga jest jak owca bez Pasterza – nie wie dokąd zmierza, jest słaby i narażony na ataki. Choć może mieć o sobie inne mniemanie, to nie wynika ono z prawdy jego ludzkiej kondycji, ale z nieświadomości zewnętrznych zagrożeń oraz słabości jego natury.
Św. Franciszek, a za nim św. Klara, postanowili wejść na drogę pokuty, która była przez nich przeżywana jako radosny powrót do Boga.
Wspólnota Mniszek Klarysek Kapucynek to zakon pokutny. Co to znaczy?
Dla wielu osób takie określenie przywodzi na myśl jedynie praktyki pokutne wykonywane w ogólnej atmosferze smutku czy przygnębienia. Nic bardziej mylnego! Zamiast tego warto spojrzeć na obraz przebudzenia, otwarcia oczu, wyjścia na światło, radykalnej zmiany kierunku ku nowemu, świeżemu odkrywaniu tajemnicy Boga.
Biblijny źródłosłów zakłada tu najwyższe wartości: życie i przyjaźń. U Ozeasza to powrót do przyjaźni z Bogiem, u Amosa – poszukiwanie dobra, a nie zła, aby żyć. Pokuta jest więc odetchnięciem pełną piersią, napełnieniem się czystym powietrzem łaski Bożej, odkryciem prawdy o samym sobie. Ponieważ jednak wszyscy jesteśmy grzesznikami prawda ta – choć olśniewająco piękna – może okazać się trudna do osiągnięcia w zestawieniu z naszymi słabościami. Jesteśmy dziećmi Bożymi, ukochanymi i najpiękniejszymi z Jego stworzeń, powołanymi do wspólnoty z Nim, do miłosnego zjednoczenia z Tym, który jest Miłością. By jednak to zjednoczenie urzeczywistnić, musimy odwrócić się radykalnie od tego, co złe. I to jest właśnie pokuta. To droga, proces, stawanie się. To przewrót, który prowadzi od życia instynktownego, ześrodkowanego na własnym „ja”, do życia całkowicie poddanego i oddanego woli Bożej i Jego panowaniu.
Życie, które pragnie uczynić kontemplację Boga swoim centrum, u samych podstaw zakłada podjęcie pokuty i osobistego nawrócenia, gdyż nic nieczystego nie może wejść przed Oblicze Boga (por. Ap 21, 27).
Trzeba mieć świadomość, że pokuta jest czystym darem Boga, jest zrodzona w nas za natchnieniem Jego łaski, jest też wyrazem Jego woli, bo On pragnie naszego uświęcenia.
Dla św. Franciszka i św. Klary podjęcie drogi pokuty było charyzmatycznym rozpoczęciem nowego życia, którego forma utrwali się w Kościele Świętym jako duchowość franciszkańska. Jest to droga Ewangelii. Decyzja nieustannego przekraczania siebie, by dojść do bezpośredniej zażyłości z Bogiem. Oczywiście zakłada ona ascezę, ale nie czyni z niej celu, lecz środek do zdobycia doskonałej miłości. Można powiedzieć, że dla św. Franciszka i św. Klary ścieżka pokuty jest jednoznaczna ze ścieżką miłości Boga. To na niej człowiek uświadamia sobie swoją małość (w odniesieniu do Boga), a jednocześnie dochodzi do zrozumienia, że jego powołaniem jest dążenie do wielkości, którą osiągnie poprzez nieustanny wysiłek upodobnienia się do Boga. Nie polega on jednak na samoczynnym „treningu”, ale na postawie doskonałej pokory. Ta z kolei jest owocem uznania relacji między Bogiem i stworzeniem – relacji miłości. W jej obliczu człowiek pokutujący daje konkretną odpowiedź.
Dla mniszki tą odpowiedzią jest życie głębokiej modlitwy i w ten sposób życie pokuty prowadzi do włączania się w Trynitarne życie Boga. Trójca Osób Boskich to nieustanny DAR. Taki jest też owoc pokuty – dar z siebie. Zapomnienie o sobie samym, całkowita rezygnacja z siebie samego by służyć wszystkim ludziom w Duchu Pana i czynić wolę Bożą. Miejsce „ja” zamieszkuje już odtąd Duch Święty – odwieczne Tchnienie miłości Ojca i Syna.
Cechy charakterystyczne pokuty franciszkańskiej:
- uległe otwarcie się na kierownictwo Ducha Świętego, który prowadzi w nas powolny i stopniowy proces przemiany w miłość Bożą
- umartwienie i zaparcie się tego, co w ciele i duszy przeciwstawia się panowaniu Pana
- wysiłek uznania własnej ułomności moralnej
- cierpliwe znoszenie przeciwności
- nieustanne poszukiwanie pokoju wewnętrznego
- intensywne pragnienie bojaźni i miłości Bożej poprzez mądrościowe doświadczenie Trójcy Najświętszej
- pojednanie z Bogiem, ludźmi i całym stworzeniem
- nawrócenie – napięcie ku Bogu i Jego Królestwu; dążenie do pierwotnej sprawiedliwości, która została zniekształcona przez bunt człowieka
(na podst. Leksykonu duchowości franciszkańskiej)