Klasztor Mniszek Klarysek Kapucynek w Przasnyszu, a właściwie architektoniczny zespół sakralny: kościół p. w. św. Klary i św. Józefa wraz z wystrojem wnętrz i otoczeniem w promieniu 50m oraz klasztor P. P. Felicjanek z XVIII wieku w Przasnyszu – jest wpisany do rejestru zabytków prowadzonego przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Położony jest w zachodniej części Przasnysza, po północnej stronie ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Dzięki dotacjom uzyskanym w latach 2021-2022 możliwa była realizacja projektu pn. „Prace remontowo-konserwatorskie w zespole klasztornym Mniszek Klarysek Kapucynek w Przasnyszu”. Celem głównym projektu jest poprawa dostępu do dziedzictwa kulturowego Klasztoru Mniszek Klarysek Kapucynek w Przasnyszu. Jego uzyskanie możliwe jest dzięki udostępnieniu wysokiej jakości przestrzeni dla rozwoju kultury i turystyki w Przasnyszu, m.in. poprzez prace konserwatorsko-remontowe zabytkowego zespołu sakralnego klasztoru i kościoła w Przasnyszu, zastosowanie rozwiązań dla osób z niepełnosprawnościami poprawiających ich dostęp do obiektu oraz wdrożenie oferty kulturalnej Klasztoru dzięki udostępnieniu części zespołu sakralnego do realizacji działań z zakresu edukacji kulturalnej.
Przedmiotowy projekt zakłada wykonanie prac remontowo-konserwatorskich w ramach zabytkowego zespołu sakralnego stanowiącego siedzibę Klasztoru Mniszek Klarysek Kapucynek w Przasnyszu, mających na celu poprawę bezcennej substancji zabytkowej, zwiększenie jej atrakcyjności turystycznej oraz częściowe udostępnienie na potrzeby nowej oferty kulturalno-edukacyjnej.
Prace wykonane w ramach projektu obejmowały m. in. następujący zakres:
1. Dotychczas fundamenty budynku wykonane z kamienia polnego i cegły (gruzu ceglanego) na zaprawie wapiennej nie posiadały izolacji przeciwwilgociowej. Opaska posiadała liczne pęknięcia, a pomiędzy ścianami a opaską widoczne były szczeliny, w które wnikała spływająca po ścianach woda. Woda podciągała kapilarnie powodując zawilgocenie dolnych części ścian.
W celu zapobiegnięcia powyższemu zjawisku, wykonana została izolacja pionowa kamiennych ścian fundamentowych od strony południowej oraz od strony zachodniej budynku klasztoru, wraz z zamurowaniem trzech okien piwnicznych i wstawieniem w ich miejsce kratek wentylacyjnych, co ma na celu zapobiegniecie wlewaniu się wody do piwnic. Po wykonaniu izolacji, rowy przy ścianach zostały zasypane w dolnej części wykopanym wcześniej gruntem. W odległości ok. 60 cm od ściany osadzone zostały krawężniki betonowe. Na warstwie gruntu ułożona została geowłóknina, która została zasypana warstwą kruszywa grubego.
2. Murowane z cegły ceramicznej na zaprawie wapiennej ściany budynku w połowie lat 70. XX wieku pokryto tynkiem (barankiem) z dużą zawartością cementu, w wyniku czego był on słabo paroprzepuszczalny, co skutkowało większym zawilgoceniem muru, powodując jednocześnie odspojenia tynku. W wyniku zapewnienia ścianom zewnętrznym niedostatecznej izolacyjności termicznej, poziom zawilgocenia murów sięgał nawet 2,5 m powyżej poziomu terenu (lub posadzki wewnątrz budynku), powodując tym samym przebarwienia tynku na powierzchniach ścian. Wewnątrz budynku kościoła ściana zachodnia pokryta była drewnianą boazerią do wysokości ok. 1,5 m. Powyżej boazerii widoczne były wykwity solne, które występowały również pod boazerią, a na samej boazerii widoczne były sinice, świadczące o zawilgoceniu drewna. Na ścianach wewnętrznych kruchty oraz korytarza widoczne były uszkodzenia tynków spowodowane zawilgoceniem ścian i krystalizacją soli.
W ramach przeprowadzonych prac usunięto tynki do poziomu ok. 50 cm powyżej granicy zawilgocenia (w przypadku ściany kościoła wcześniej usunięta została również boazeria), usunięto spoiny oraz oczyszczono mechaniczne szczotkami stalowymi lico ściany. W celu zapobiegnięcia dalszemu niszczeniu, naniesiony został preparat na zawilgocone mury (impregnat). Wykonano również tynki osuszające z zastąpieniem warstwy paroprzepuszczalną szpachlą oraz pomalowano ściany farbą mineralną o wysokiej paroprzepuszczalności o kolorystyce zgodnej z istniejącą kolorystyką ścian.
3.Posadzki istniejące w części budynku wykonane zostały z lastryka. Z uwagi na upływ czasu, duże zawilgocenie oraz związane z tym znaczne pogorszenie ich stanu, wymagały wymiany.
W związku z powyższym w ramach projektu istniejące posadzki i warstwy podłogowe usunięto oraz ułożono warstwę betonu. W celu zapobiegnięcia dalszemu zawilgoceniu, wykonana została również izolacja przeciwwilgociowa i ułożona warstwa izolacji termicznej na izolacji przeciwwilgociowej. Położono także podkład podłogowy oraz ułożono płytki kamionkowe o powierzchni matowej – satynowej, w karo.
4. Ogrodzenie terenu zespołu klasztornego od strony ulicy Piłsudskiego jest ogrodzeniem murowanym z cegły ceramicznej pełnej na zaprawie wapiennej. Dolne partie części ogrodzenia są betonowe, natomiast słupki przy dwóch furtkach zostały wykonane z cegły ceramicznej pełnej na zaprawie cementowo-wapiennej. Ogrodzenie pokryte było czapą betonową, a od strony ulicy otynkowane tynkiem wapiennym i barankiem cementowym. Dolne partie ogrodzenia były zawilgocone i posiadał liczne ubytki tynków. Od strony wewnętrznej ogrodzenie było otynkowane jedynie w części przykościelnej.
W celu przywrócenia właściwego stanu ogrodzenia usunięto baranek cementowy, tynki do poziomu ok. 50 cm powyżej granicy zawilgocenia, wzmocniono miejsca pęknięć muru poprzez wklejane kotwy oraz usunięto spoiny. Po oczyszczeniu mechanicznym muru przy użyciu szczotek stalowych, naniesiono na zawilgocone fragmenty muru preparat (impregnat), po czym wykonano na ogrodzeniu tynki renowacyjne. Przy użyciu myjki ciśnieniowej oczyszczono czapy ogrodzenia oraz uzupełniono ubytki i zaimpregnowano czapy. Na koniec mur został pomalowany farbą mineralną o wysokiej paroprzepuszczalności na spoiwie krzemianowym, w oparciu o kolorystykę uzgodnioną z MWKZ.
5. Dotychczas istniejące chodniki betonowe, z uwagi na nierówną powierzchnie, liczne ubytki oraz pęknięcia znacznie utrudniały, a czasami wręcz uniemożliwiały korzystanie z obiektu osobom niepełnosprawnym.
W związku z powyższym wymieniono je na chodniki z szarego polbruku. Część chodników betonowych zastąpiona została przez opaski żwirowe. Ponadto w celu prawidłowego wykonania prac przeprowadzono korytowanie z profilowaniem podłoża oraz montaż obrzeży betonowych.
Na potrzeby realizacji prac budowlanych przewidziana została również usługa nadzoru inwestorskiego.
Zaplanowane prace remontowo-modernizacyjne miały na celu poprawę dostępności do kultury, w tym dostosowanie dla osób z niepełnosprawnościami. Nowe chodniki pozwoliły na swobodne korzystanie z dóbr kultury osobom mającym problemy z poruszaniem się. Dodatkowo udostępnienie gablot w miejscu ogólnodostępnym umożliwia dostęp do dotychczas niedostępnych historycznych eksponatów klasztornych w postaci zdjęć i zapoznania się z historią obiektu zabytkowego.
Uzupełniająco w ramach działań projektu uwzględniono również m.in. opracowanie studium wykonalności, nadzór inwestorski, a także działania z zakresu promocji projektu. Wykonana została również digitalizacja wybranych zasobów kultury związanych z Klasztorem Mniszek Klarysek Kapucynek w Przasnyszu.
W ramach działań informacyjno-promocyjnych przewidziano przygotowanie tablicy informacyjno-pamiątkowej, przygotowanie zakładki na stronie internetowej Wnioskodawcy dot. projektu oraz opracowanie folderu promującego Klasztor Mniszek Klarysek Kapucynek w Przasnyszu.
Projektując ofertę edukacyjno-kulturalną dla obiektu będącego przedmiotem projektu, brano pod uwagę przede wszystkim zapewnienie różnorodności oferty kulturalnej realizowanej przez Klasztor oraz wysoką jakość merytoryczną programu kulturalnego. Zadbano o nowe oferty uczestnictwa w kulturze – dzięki projektowi Klasztor w ramach powierzchni udostępnionej zwiedzającym organizował będzie przede wszystkim cykliczne koncerty organowe i chóralne, w szczególności o charakterze sakralnym. Przewidziano również nowe elementy merytoryczne – w wyniku projektu pojawią się nowe treści programu merytorycznego związane z muzyką sakralną, a dzięki instalacji stałych gablot, będzie możliwa niewielka działalność muzealna w postaci zdjęć i opracowań oraz zapoznanie się z historią obiektu zabytkowego, a także zwiedzanie dostępnych części klasztoru z przewodnikiem. Oferty zostały skierowane do nowych grup docelowych – dzięki przedmiotowej inwestycji z oferty kulturalnej Klasztoru w Przasnyszu skorzystać będą mogli również turyści odwiedzający Przasnysz. Gabloty umożliwią odwiedzającym poznanie historii obiektu zabytkowego, a także skorzystanie z oferty cyklicznych koncertów. Zakłada się też, że projekt przyczyni się do uczestnictwa w kulturze osób dotychczas nie korzystających z oferty kulturalnej Klasztoru w Przasnyszu, m. in. osób niepełnosprawnych ruchowo, dzięki wprowadzonym udogodnieniom w zakresie poruszania się na terenie zabytkowego zespołu klasztornego, a jednocześnie budować swoją świadomość historyczną, gdyż poznawanie historii to również element edukacji kulturalnej. Projekt ma na celu także umożliwienie wzrostu kompetencji kulturowych i wzrostu kreatywności społeczeństwa dzięki powyższej ofercie.
Co ważne, nowe elementy oferty edukacyjnej będą stanowić działania cykliczne, a nie jedynie sporadyczne, dzięki czemu ich znaczenie w kontekście znaczenia zabytkowego zespołu klasztornego na mapie turystycznej i kulturalnej Mazowsza będzie duże.
Szczegółowo nowa oferta kulturalno-edukacyjna Klasztoru Mniszek Klarysek Kapucynek dla zabytkowego zespołu klasztornego w Przasnyszu została opisana poniżej.
- Koncerty muzyki organowej – cyklicznie minimum raz w roku w klasztornym kościele będą organizowane koncerty muzyki organowej z udziałem artystów organowych – wstęp na koncerty będzie bezpłatny, zarówno dla mieszkańców Przasnysza i okolic, jak również turystów – zakłada się szczególną promocję wydarzenia przez lokalne samorządy,
- Koncerty muzyki chóralnej – cyklicznie co najmniej raz w roku w klasztornym kościele będą organizowane koncerty chórów z możliwością zachowania formy konkursowej koncertu, w celu promowania najzdolniejszych chórów wykonujących twórczość sakralną – wstęp na koncerty będzie bezpłatny, zarówno dla mieszkańców Przasnysza i okolic, jak również turystów – zakłada się szczególną promocję wydarzenia przez lokalne samorządy,
- Stałą wystawa eksponatów – dzięki zakupowi stałych gablot, odwiedzający będą mogli poznać historyczne przedmioty związane z klasztorem w Przasnyszu w postaci zdjęć, a przez to poznać dzieje zakonu w Przasnyszu.
- Zwiedzanie zabytkowego zespołu klasztornego z przewodnikiem–w przypadku grup zorganizowanych zaplanowano wycieczki z przewodnikiem po terenie kościoła, klasztornego dziedzińca, furty klasztornej oraz zabytkowego otoczenia klasztoru. Korzystający z tej oferty poznają historię obiektu, zakonu oraz ziemi przasnyskiej w kontekście działalności Zakonu Mniszek Klarysek Kapucynek.
Powyższe działania zrealizowane zostały w ramach projektu pn.:
„PRACE REMONTOWO-KONSERWATORSKIE W ZESPOLE KLASZTORNYM MNISZEK KLARYSEK KAPUCYNEK W PRZASNYSZU”
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 w ramach „Działania 5.3 Dziedzictwo kulturowe,
Typ projektów: Wzrost regionalnego potencjału turystycznego poprzez ochronę obiektów zabytkowych”
Projekt współfinansowany ze środków budżetu Województwa Mazowieckiego
w ramach Wniosku o udzielenie dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie
lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków wg Uchwały nr 54/11
Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 18 kwietnia 2011 r.
Projekt współfinansowany ze środków Powiatu Przasnyskiego w ramach dotacji
na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych
do rejestru zabytków położonych na obszarze Powiatu Przasnyskiego
Projekt współfinansowany z budżetu Miasta Przasnysz w ramach dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków położonych na terenie Miasta Przasnysz